Wykłady i warsztaty

Wykład nr 15: Życie rodzinne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Panny, żony i mężowie – prof. UO dr hab. Mariusz Sawicki

Kiedy: 11 czerwca 2025, godz. 10:00

Gdzie: Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie ul. Armii Krajowej 21

Wykład poświęcony będzie codziennemu życiu rodzinnemu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII i XVIII wieku, ze szczególnym uwzględnieniem roli kobiet i mężczyzn w strukturze społecznej i kulturowej epoki. Omówione zostaną etapy życia kobiety – od panieństwa, przez małżeństwo, aż po rolę matki i wdowy – a także obowiązki i pozycja męża w rodzinie szlacheckiej i mieszczańskiej. W oparciu o źródła pisane (m.in. pamiętniki, listy, księgi sądowe) przyjrzymy się zarówno normom obyczajowym, jak i praktykom codziennym, dotyczącym wyboru małżonka, życia małżeńskiego, dziedziczenia czy roli religii w życiu rodzinnym. Wykład ukaże, jak życie prywatne odzwierciedlało szersze przemiany społeczne, a także jak różniło się ono w zależności od stanu, majątku czy regionu.

Wykład nr 14: Dzieje i techniki utrwalania dźwięku a najstarsze rejestracje folkloru Górnośląskiego Śląska z 1913 roku – dr Mariusz Pucia

Kiedy: 4 czerwca 2025, godz. 10:00

Gdzie: Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, ul. Mały Rynek 7

Wykład poświęcony będzie historii utrwalania dźwięku oraz znaczeniu najstarszych nagrań folkloru Górnego Śląska z 1913 roku. Szczególna uwaga poświęcona zostanie nagraniom zrealizowanym przez niemieckich badaczy, które stanowią jedno z pierwszych udokumentowanych świadectw śląskiej kultury muzycznej.

Wykład nr 13: Europejskie ucztowanie w XVII i XVIII wieku – Rzeczypospolita, Hiszpania, Francja – prof. UO dr hab. Mariusz Sawicki

Kiedy: 3 czerwca 2025, godz. 10:00

Gdzie: Gminna Biblioteka Publiczna w Pokoju, ul. Wolności 6

W XVII i XVIII wieku uczty w Europie miały duże znaczenie społeczne i polityczne, różniąc się w zależności od regionu. W Rzeczypospolitej uczty szlacheckie były bardzo wystawne, pełne dziczyzny, ryb i tradycyjnych potraw, z dużym naciskiem na gościnność i obfitość. Trunki, takie jak wino i miodówka, były powszechnie spożywane, a uczty często miały charakter polityczny, zwłaszcza podczas sejmików. W Hiszpanii natomiast biesiady miały silne powiązania z religijnymi rytuałami i dworską etykietą. Na stołach dominowały ryby, owoce morza oraz potrawy wzbogacone wpływami arabskimi, a wino i słodkie desery były ważnymi elementami posiłków. We Francji, zwłaszcza za panowania Ludwika XIV, uczty stały się symbolem królewskiej wspaniałości i finezji kulinarnej. Wprowadzono zasady serwowania potraw w określonym porządku, a kuchnia haute cuisine zaczęła zyskiwać na znaczeniu. Był to czas, gdy francuskie dwory wyznaczały trendy w europejskim ucztowaniu, a jedzenie stało się częścią sztuki towarzyskiej.

Wykład nr 12: Hetman wielki koronny Józef Potocki (1673-1751) i jego fundacje kresowe – prof. UO dr hab. Tomasz Ciesielski

Kiedy: 21 maja 2025, godz. 10:00

Gdzie: Hotel „Sudety”, Pokrzywna 75

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Tomasza Ciesielskiego (Instytut Historii UO) poświęcony będzie osobie Józefa Potockiego (1673–1751) i jego fundacjom kresowym.

Syn hetmana polnego koronnego Andrzeja Potockiego. Od końca XVII wieku aktywny politycznie i wojskowo. W 1702 roku mianowany wojewodą kijowskim, brał udział w tłumieniu buntu atamana Semena Paleja. W czasie wielkiej wojny północnej opuścił szeregi Augusta II i przeszedł w 1705 roku na stronę Karola XII i Stanisława Leszczyńskiego. Od tego ostatniego otrzymał buławę hetmana polnego, a w 1707 – wielkiego. Dowodził w bitwach pod Kaliszem (1706) i Koniecpolem (1708), po klęsce Szwedów pod Połtawą udał się na Węgry, a potem do Mołdawii. W 1711 roku prowadził nieudaną wyprawę wojenną na Ukrainę. Po powrocie do kraju w 1714 roku kierował opozycją przeciw dworowi. W 1733 roku wspierał elekcję Stanisława Leszczyńskiego, był regimentarzem konfederacji dzikowskiej. Po pogodzeniu się z Augustem III (1735) został hetmanem wielkim koronnym. Później wojewodą poznańskim (1743) i krakowskim (1748). Fundator wielu budynków m.in. w Stanisławowie i Tarnopolu. Zmarł 19 maja 1751 roku na zamku w Załoźcach.

Wykład nr 11: Czym jest choroba w ujęciu historycznym? – prof. UO dr hab. Antoni Maziarz

Kiedy: 21 maja 2025, godz. 15:30

Gdzie: Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego, ul. Strzelców Bytomskich 2, sala 132

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Antoniego Maziarza (Instytut Historii UO) poświęcony będzie historii chorób. W ujęciu historycznym choroba była postrzegana na różne sposoby, w zależności od epoki i kontekstu kulturowego. W starożytności często uważano ją za karę boską lub skutek działania sił nadprzyrodzonych. W średniowieczu dominowało religijne podejście do choroby, traktowanej jako próba wiary lub wynik grzechu. Z czasem, zwłaszcza od renesansu, zaczęło rozwijać się naukowe podejście – choroba zaczęła być rozumiana jako zaburzenie naturalnych procesów biologicznych. W XIX i XX wieku, wraz z rozwojem medycyny, pojawiły się teorie bakteryjne i wirusowe, które zrewolucjonizowały rozumienie i leczenie chorób. Współcześnie choroba jest postrzegana zarówno w kategoriach biologicznych, jak i społeczno-kulturowych, uwzględniając wpływ środowiska, stylu życia i czynników psychicznych.

Wykład nr 9-10: Dni Łużyckie – prof. UO dr hab, Mariusz Patelski i prof. IŚ, dr hab. Piotr Pałys

Kiedy: 14-16 kwietnia 2025

Gdzie: Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, ul. Mały Rynek 7 / Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego w Opolu, ul. Strzelców Bytomskich 2, sala 132

Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego zaprasza na cykl wykładów poświęconych dziejom i kulturze Serbołużyczan. Spotkania odbędą się w Opolu w dniach 14–16 maja 2025 r.

14 maja (środa)

Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego, sala 132 (ul. Strzelców Bytomskich 2)

16:45–17:15 – dr Agnieszka Łachowska
Tożsamość, kultura i trwanie Serbołużyczan w świetle strojów ludowych oraz procesów demograficznych na obszarze wschodniej części Dolnych Łużyc w XIX i XX wieku
Prelegentka przybliży, jak tradycyjne stroje ludowe i przemiany ludnościowe wpływały na zachowanie tożsamości Serbołużyczan w ostatnich dwóch stuleciach.

15 maja (czwartek)

Muzeum Śląska Opolskiego, sala odczytowa (ul. św. Wojciecha 13)

15:45–16:15 – dr Edmund Pech
Działalność Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech (1924–1938) ze szczególnym uwzględnieniem kontaktów polsko-serbołużyckich
Wystąpienie poświęcone jest współpracy narodowych mniejszości w okresie międzywojennym, ze szczególnym naciskiem na kontakty polsko-serbołużyckie.
16:15–16:45 – dr hab. Mariusz Patelski, prof. UO
Sprawa łużycka w działalności Koła Akademików Opolan w Poznaniu w latach 1946–1950
Referat ukaże, w jaki sposób studenckie środowisko opolskie w powojennej Polsce interesowało się problematyką łużycką i wspierało jej popularyzację.
16:45–17:15 – dr hab. Piotr Pałyś, prof. IŚ
Serbołużyczanie w rzeczywistości Radzieckiej Strefy Okupacyjnej Niemiec, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Niemieckiej Republiki Federalnej
Analiza sytuacji Serbołużyczan w zmieniających się realiach politycznych powojennych Niemiec – od strefy radzieckiej, przez NRD, po RFN.
17:15–17:45 – mgr Piotr Solga
Społeczno-polityczny aspekt wydobycia węgla brunatnego na Łużycach
Prelegent omówi wpływ eksploatacji surowców energetycznych na lokalne społeczności oraz ich kulturę.

16 maja (piątek)

Program kulturalny dla prelegentów i studentów Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego.

Wykład nr 8: Korfanty, Witos i 1989 – sprawdź, co wiesz! – dr Karolina Biedka

Kiedy: 10 kwietnia 2025, godz. 11:00

Gdzie: Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Głuchołazach, Kaszubska Kolonia 2

Wykład przygotowany przez dr Karolinę Biedkę (Instytut Historii UO) poświęcony będzie postaciom Wincentego Witosa i Wojciecha Korfantego oraz ich wkładu w kształtowanie niepodległego państwa. Omówione zostaną także kluczowe wydarzenia roku 1989, który przyniósł Polsce przełom polityczny i zapoczątkował przemiany demokratyczne. Uczestnicy wezmą również udział w krótkim quizie sprawdzającym zdobytą wiedzę w formie angażującej zabawy.

Wykład nr 7: Dlaczego warto pamiętać o nieprzeciętnych ludziach i przełomowych wydarzeniach? – prof. UO dr hab. Marek Białokur

Kiedy: 10 kwietnia 2025, godz. 10:00

Gdzie: Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Głuchołazach, ul. Kaszubska Kolonia 2

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Marka Białokura (Instytut Historii UO) przedstawia znaczenie pamięci o nieprzeciętnych postaciach oraz przełomowych wydarzeniach w kontekście historycznym i edukacyjnym. W sposób szczególny odniesie się do ustanawianych przez Sejm i Senat RP patronów poszczególnych lat w Polsce. Odnosząc się do roku 2025, przybliży sylwetki kilku spośród patronów tego roku, w tym Stefana Żeromskiego, Władysława Reymonta oraz generała Kazimierza Sosnkowskiego, wskazując na ich wkład w kulturę, literaturę i historię Polski. Ważnym elementem analizy będzie także Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów Polski, podkreślająca znaczenie tej rocznicy dla tożsamości narodowej i zrozumienia początków państwa polskiego. Wystąpienie będzie próbą odpowiedzi na pytanie, jak współczesne społeczeństwo może czerpać inspirację z dokonań przeszłych pokoleń oraz dlaczego upamiętnianie tych wydarzeń ma istotne znaczenie edukacyjne i wychowawcze.

Wykład nr 6: Ziemia głubczycka w XIX w. Od budowniczego organów do kompozytora – ks. prof. UO dr hab. Grzegorz Poźniak i dr Ewelina Szendzielorz

Kiedy: 11 kwietnia 2025, godz. 17:00

Gdzie: Powiatowe Muzeum Ziemi Głubczyckiej, Głubczyce Rynek 1

Wykład przygotowany przez ks. prof. Grzegorza Poźniaka (Instytut Historii UO) i dr Ewelinę Szendzielorz (Instytut Historii UO) dotyczy ziemi głubczyckiej w XIX w. naznaczonej śladem działalności kompozytorów, wydawców muzycznych oraz zakładów organmistrzowskich, którzy wnieśli cenny wkład w rozwój śląskiej kultury muzycznej. Prelekcja ma na celu przybliżenie historii i dziedzictwa kulturowego tychże terenów. Stanie się to wpierw poprzez zarysowanie specyfiki działalności warsztatów organmistrzowskich: Johanna Matthiasa Vinzenza Haasa, Josepha Habela oraz firmy Rieger, które prezentowały profesjonalne rzemiosło, a ich sztuka znana była na całym Śląsku i poza jego granicami, co zaowocowało licznymi opusami wybudowanych instrumentów, które po dziś dzień rozbrzmiewają w wielu świątyniach. W drugiej części zostaną z kolei naszkicowane sylwetki pochodzących z ziemi głubczyckiej kompozytorów i animatorów muzycznych: Karla Braunischa, Maxa Filkego, Bernharda Kothego, Karla Proskego i Josepha Franza Wolfa wraz z twórczym opus vitae każdego z nich. Szeroka działalność muzyczna i kompozytorska wymienionych postaci cieszyła się dużą popularnością na Śląsku, a także rezonowała daleko poza nim.

Wykład nr 5 :Zamki i pałace śląskie – prof. UO dr hab. Adriana Dawid

Kiedy: 7 kwietnia 2025, godz. 16:30

Gdzie: Centrum Dialogu Obywatelskiego, Opole ul. Damrota 1

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Adrianę Dawid (Instytut Historii UO) dotyczy losów pałaców i zamków zlokalizowanych na Śląsku (głównie w obecnym województwie opolskim) od 1945 roku do czasów obecnych. Bliżej zostaną przybliżone losy pałaców w Pokoju i Strzelcach Opolskich, które zostały zniszczone podczas przejścia frontu i okupacji sowieckiej. Pałace w Kopicach i Chrzowicach posłużą jako przykład obiektów zniszczonych w wyniku niewłaściwego, rabunkowego zagospodarowania po II wonie światowej. Próby restaurowania zdewastowanych pałaców przedstawione zostaną w oparciu o informacje na temat pałaców w Naroku, Dobrej, Turawie, Lewinie Brzeskim i Kamieniu Śląskim. Scharakteryzowane zostaną także losy pałaców w Frączkowie, Biechowie jako użytkowane po II wojnie światowej bez uszczerbku dla zachowania budowli.

Wykład nr 4: Bolesław I – Chrobry czy Wielki? Próba bilansu w 1000-lecie koronacji – prof. dr hab. Anna Pobóg-Lenartowicz

Kiedy: 28 marca 2025, godz. 10:00

Gdzie: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole ul. Piastowska 14, sala Orła Białego

Wykład przygotowany przez prof. dr hab. Annę Pobóg-Lenartowicz (Instytut Historii UO) poświęcony będzie analizie panowania Bolesława I Chrobrego, jednego z najwybitniejszych władców wczesnośredniowiecznej Polski. W 1000-lecie jego koronacji spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy przydomek „Chrobry” – oznaczający dzielność i waleczność – w pełni oddaje jego rolę w budowaniu fundamentów polskiej państwowości, czy może należy mu się tytuł „Wielkiego” za dokonania polityczne, militarne i administracyjne. Omówione zostaną jego relacje z sąsiadami, politykę wewnętrzną, działalność dyplomatyczną oraz religijną, oceniając, na ile jego osiągnięcia miały trwały wpływ na kształt Polski i jej miejsce w ówczesnej Europie.

Wykład nr 3: Życie ofiarowane. Posługa i męczeńska śmierć sióstr elżbietanek w 1945 roku – prof. UO dr hab. Antoni Maziarz

Kiedy: 26 marca 2025, godz. 16:00

Gdzie: Centrum Przesiadkowe w Gogolinie

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Antoniego Maziarza (Instytut Historii UO) poświęcony będzie heroicznej posłudze oraz tragicznym losom sióstr elżbietanek w ostatnich miesiącach II wojny światowej. Gdy w 1945 r. Armia Czerwona zajmowała tereny Śląska, tysiące mieszkańców tych ziem zostało bez pomocy. Bardzo często to na nich spadła zemsta za zbrodnie popełniane przez Niemców. Szczególnie okrutny los spotkał kobiety. Wsparcie opuszczonym próbowały okazać siostry zakonne. Za swą ofiarność zapłaciły cenę najwyższą. Dziesięć spośród zamordowanych wówczas elżbietanek w 2022 r. zostało wyniesionych na ołtarze.

Wykład nr 2: Zwierzęta w służbie wojny na przestrzeni dziejów – mgr Adam Wołoszyn

Kiedy: 26 marca 2025, godz. 15:30

Gdzie: Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego, ul. Strzelców Bytomskich 2, sala 132

Wykład przygotowany przez mgr. Adama Wołoszyna (Instytut Historii UO) poświęcony będzie roli zwierząt w wojnach, od starożytności po współczesność. Zostaną przedstawione różne sposoby wykorzystania zwierząt na polu bitwy, w tym koni, słoni, gołębi pocztowych, psów itd. Analiza uwzględnia nie tylko historyczne aspekty, ale także współczesne wykorzystanie zwierząt w armiach różnych państw.

Wykład nr 1: Pobyty władców Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Opolu – prof. UO dr hab. Tomasz Ciesielski

Kiedy: 18 marca 2025, godz. 11:00

Gdzie: Zespół Szkół Elektrycznych im. Tadeusza Kościuszki w Opolu, ul. Tadeusza Kościuszki 39-41

Wykład przygotowany przez prof. UO dr hab. Tomasza Ciesielskiego (Instytut Historii UO) poświęcony będzie dwóm pobytom królewskim w Opolu: 1) Jana Kazimierza, w dniach 20-27 listopada 1655 r.; 2) Elektora saskiego, Fryderyka Augusta II – króla elekta Augusta III, w dniach 15 grudnia 1733 r. – 3 stycznia 1734 r.

Opolska Klio

Aktualności

Na skróty

Ogłoszenia, oferty